ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ ΠΡΟΣ ΑΠΟΦΥΓΗΝ
Η πλειονότητα του κόσμου βλέπει τουλάχιστον μία ώρα (αθροιστικά) τηλεόραση κάθε μέρα. Σειρές, ειδησεογραφικά δελτία, ενημερωτικές και κουτσομπολίστικες εκπομπές, διαφημίσεις κ.α. κυριαρχούν στις οθόνες των τηλεοράσεων. Πολλοί από εμάς έχουμε «ξεχωρίσει» κάποιους δημοσιογράφους ή ηθοποιούς ως πρότυπα, και αποδεχόμαστε τυφλά τα λεγόμενά τους, υιοθετώντας κομμάτια της φρασεολογίας τους ακόμη κι αν έχουν γραμματικά και συντακτικά λάθη. Και αυτό γιατί θεωρητικά ο λόγος της τηλεόρασης οφείλει να είναι αλάνθαστος καθώς δεν απευθύνεται σε αναλφάβητο κοινό. Είναι προσβλητικό, όμως, για την ελληνική γλώσσα να μην ομιλείται όπως πρέπει, αλλά όπως κάποιοι νομίζουν, επειδή έχουν ακούσει την ίδια φράση/λέξη από επιφανείς πολιτικούς, δημοσιογράφους κ.α.
Ας δούμε ορισμένα τηλεοπτικά μαργαριτάρια :
1. «Πλήθος δημοσιογράφων αποθανάτισαν το στιγμιότυπο». Δηλαδή οι δημοσιογράφοι «ολοκλήρωσαν το θάνατο» του στιγμιοτύπου αφού αυτό θα σήμαινε το ρήμα «αποθανατίζω». Το σωστό από την άλλη είναι «απαθανατίζω» που σημαίνει «καθιστώ κάτι αθάνατο».
2. «Ραντεβού στις μία το μεσημέρι» ακούσαμε πολλές φορές και αναρωτηθήκαμε ποιες και πόσες είναι αυτές η μία; Για να το θέσουμε σωστά είναι «Ραντεβού στη μία το μεσημέρι» (στις δύο, στις έξι κλπ).
3. «Οι κάτοικοι των πληγέντων περιοχών». Εφόσον η «περιοχή»(ουσιαστικό) είναι θηλυκού γένους, τότε και η «πληγείσα»(επίθετο) θα είναι θηλυκού γένους. Θηλυκό ουσιαστικό; Θηλυκό και το επίθετο που το συνοδεύει. Αρσενικό το ουσιαστικό; Αρσενικό και το επίθετο. Το ίδιο ισχύει και με το ουδέτερο. Άρα, θα πούμε «Οι κάτοικοι των πληγεισών περιοχών». Για να μην το ξανακάνουμε λάθος ας δούμε λίγα ακόμη παραδείγματα. «Οι παράμετροι αυτοί...οι ψήφοι αυτοί...μεγάλοι λεωφόροι...δύσκολοι περίοδοι» ακούμε ή διαβάζουμε σε τίτλους ειδήσεων κι εφημερίδων. Εμείς όμως που ξέρουμε να μιλάμε σωστά τη γλώσσα μας θα πούμε «οι παράμετροι αυτές...οι ψήφοι αυτές...μεγάλες λεωφόροι...δύσκολες περίοδοι» αφού τα ουσιαστικά είναι θηλυκού γένους.
4. «Ο ποδοσφαιριστής έκανε μια εξαιρετική απέκρουση». Προφανώς και η σωστή διατύπωση είναι «απόκρουση» αφού τα ουσιαστικά δε δέχονται αύξηση όπως οι παρελθοντικοί χρόνοι των ρημάτων (πχ απέκρουσε).
5. «Μπορούν να συμμετάσχουν όλοι ανεξαρτήτου ηλικίας», λένε και κλαίμε. Το λάθος εδώ είναι η χρήση της γενικής του επιθέτου αντί του επιρρήματος «ανεξαρτήτως» που είναι το ορθό.
6. Ουκ ολίγες φορές είδαμε στους τηλεοπτικούς δέκτες την ανορθόγραφη γραφή «δίλλημα» αντί για «δίλημμα», «ανημέρωτος» αντί για «ανενημέρωτος», «κοινότυπος» αντί για «κοινότοπος», «μεγένθυνση» αντί για «μεγεθύνω/μεγέθυνση», «υποθάλπτω» και «περιθάλπτω» αντί για «υποθάλπω» και «περιθάλπω», «ακατανόμαστος» αντί για «ακατονόμαστος» και «ανθηρόστομος» αντί για «αθυρόστομος».
7. «Απαιτείται διαρκή εγρήγορση». Το γραμματικό σφάλμα εδώ εντοπίζεται στον εξοβελισμό του τελικού -ς του επιθέτου ο διαρκής-η διαρκής-το διαρκές. Η ορθή χρήση είναι «διαρκής εγρήγορση». Ο κανόνας αυτός ισχύει για όλα τα τριτόκλιτα επίθετα σε -ης/-ης/-ες.
8. Κάτι που κοντεύει να καθιερωθεί είναι η φράση «στα πλαίσια του», αντί του ορθού «στο πλαίσιο του».
9. Το τελικό -ν στα άρθρα τον/την και στα μόρια δεν/μην, διατηρείται όταν η επόμενη λέξη ξεκινά με: φωνήεν ή κ, π, τ, ψ, ξ, μπ, ντ, γκ, τζ, τσ. Θυμηθείτε τη φράση «κάποτε έψαξα». Θα πούμε, λοιπόν, το μαθητή και όχι τον μαθητή.
10. Ποια η διαφορά των «χάρη σε/εξαιτίας». Το πρώτο έχει θετική σημασία, ενώ το δεύτερο αρνητική. Πχ. Χάρη σε σένα σώθηκα και όχι εξαιτίας σου σώθηκα.
Αφού απογοητευτήκαμε βλέποντας όλα αυτά τα μαργαριτάρια ας προσπαθήσουμε να μην τα επαναλάβουμε στο λόγο μας ή τουλάχιστον να τα διορθώνουμε εγκαίρως. Ας υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας πόσο πλούσια κι όμορφη είναι η ελληνική γλώσσα και πόσο κρίμα να την αλλοιώνουμε εν αγνοία ή και εν γνώσει μας.
